Για την κατάσταση στη Αιγαίο, την Μέση Ανατολή την εκλογή Τραμπ, αλλά και την ευαίσθητη περιοχή των Βαλκανίων μιλά στον Ενεργό Πολίτη ο πρέσβης επί τιμή Αλέξανδρος Μαλλιάς. Έχει διατελέσει πρέσβης της Ελλάδας μέχρι το 2009 στη Λιβύη, στην Ουάσιγκτον και στα Σκόπια, είναι μέλος της Διεθνούς Συμβουλευτικής Επιτροπής του International Business College Mitrovica (Κόσοβο), Ειδικός Σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ και μετέχει της «Ομάδας Σκέψης (Mind Tank)» της BRIGHTSIGHTVERITAS. Πρόσφατα ανέλαβε και ως Ειδικός Διπλωματικός Σύμβουλος του Institute of Research & Training on European Affairs.
ΣΥΝΕΝΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΝΙΚΟΛΑΟ ΜΟΥΣΤΑΚΑ
Πώς κρίνετε τις απειλές και τις των διεκδικήσεις Τούρκων στο Αιγαίο και πώς αυτές επηρεάζουν τις ελληνοτουρκικές σχέσες ;
Οι Τουρκικές μονομερείς ενέργειες στο Αιγαίο, από το 1973 μέχρι σήμερα, τις οποίες προσδιορίζω σε τρεις περιοχές, δηλαδή στα διεθνή ύδατα, εντός των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας αλλά και στα ελληνικά χωρικά ύδατα, είναι παράνομες και εκτός των πλαισίων που ορίζει το διεθνές δίκαιο. Συνεπώς, αυτό που λέμε τουρκικές προκλήσεις είναι στην ημερήσια διάταξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων εδώ και 44 χρόνια. Υπάρχουν δύο λήψεις φωτογραφίας. Η μία της οποίας η λεζάντα θα λέει «έχουμε μάθει να ζούμε με αυτό» και η άλλη είναι «δεν μπορούμε και δεν πρέπει άλλο». Η Τουρκία, αυτές τις μονομερείς ενέργειες τα τελευταία δύο χρόνια τις έχει κλιμακώσει. Τις έχει μεταφέρει από το διπλωματικό επίπεδο σε βαθμό αρκετά ανησυχητικό στο στρατιωτικό επιχειρησιακό επίπεδο καθημερινά. Μέσω τουρκικών πλοίων και αεροσκαφών στο Αιγαίο, τα οποία είναι συνήθως οπλισμένα. Αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να έχουμε ένα ατύχημα ή ένα επεισόδιο. Θυμίζω πως επεισόδια έχουν συμβεί τα τελευταία 45 χρόνια φτάνοντας στα πρόθυρα πολεμικής σύγκρουσης. Η πιο πρόσφατη είναι τον Ιανουάριο του 1996 στα Ίμια, το 1987 και 1976. Είχαμε, επίσης, ένα επεισόδιο, το οποίο χαρακτηρίσαμε ‘’ατύχημα’’ το Μάιο του 2006 στο Άγιο Κήρυκο.
Εκείνο που πρέπει να προσέξουμε είναι ότι η σημερινή Τουρκία είναι μία χώρα η οποία έχει τα εξής χαρακτηριστικά: Πρώτον, είναι μία χώρα που κινείται στα εξωτερικά όρια – ή πέρα από αυτά – των συμφερόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ και δεύτερον, έχει γίνει λιγότερο προβλέψιμη ως προς τις προθέσεις της απέναντι στην Ελλάδα. Χαρακτηρίζεται πλέον από ένα απρόβλεπτο και εκρηκτικό χαρακτήρα, το οποίο οφείλεται στο ότι ο κ. Ερντογάν δεν διστάζει να κάνει καμία ενέργεια την οποία αυτός πιστεύει ότι εξυπηρετεί τα δικά του πολιτικά σχέδια. Έπειτα, το δεύτερο χαρακτηριστικό του είναι ότι δεν υπάρχουν εσωτερικά αντίβαρα στην εξουσία, δηλαδή δεν υπάρχουν θεσμικά αντίβαρα. Παλιά λέγαμε ότι υπήρχε ο στρατός που υπάκουε στην πολιτική αλλά στην πραγματικότητα επρόκειτο για μία συμπαιγνία. Δεύτερον, δεν υπάρχουν δημοκρατικά θεσμικά αντίβαρα αφού δεν υπάρχει αντιπολίτευση, δεν υπάρχει ελευθεροτυπία καθώς επίσης, δεν υπάρχει δυνατότητα έκφρασης μίας δεύτερης γνώμης από αυτό που λέμε κοινωνία των πολιτών. Συνεπώς, έχουμε απέναντί μας μία Τουρκία, η οποία είναι ένας πολύ απρόβλεπτος και επικίνδυνος γείτονας. Ο αριθμός των προκλήσεων και των αντίθετων με το Διεθνές Δίκαιο και τους συναφείς Κανόνες ενεργειών ανέρχεται σε χιλιάδες σύμφωνα με τα στοιχεία των Υπουργείων Άμυνας και Εξωτερικών. Όλα αυτά όμως ας σημειώσουμε ότι προέρχονται από μία χώρα που είναι κράτος μέλος του ΝΑΤΟ, το οποίο υποτίθεται ότι στόχο έχει την προάσπιση της δημοκρατίας και της ελευθερίας.
Ποιά η οπτική σας για την έκρηξη του μεταναστευτικού-προσφυγικού ζητήματος σε συνδυασμό με την διάλυση της Συρίας , την άνοδο του ΙSIS και την έλλειψη ασφάλειας στην Ευρώπη;
Στο βιβλίο μου ‘’Οράματα και Χίμαιρες-Διαδρομές ενός διπλωμάτη’’, υπάρχει ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο για αυτό το θέμα. Συνοψίζω! H έκρηξη του προσφυγικού οφείλεται στην διάλυση των κρατών. Η Ευρώπη το γνωρίζει αυτό! Η στρατιωτική εμπλοκή μας –εννοώ κρατών-μελών της Ευρωπαικής Ένωσης- χωρίς την ύπαρξη ενός καθαρού πολιτικού σχεδίου για την Επόμενη Ημέρα στις χώρες αυτές, οδήγησε σε αυτή την προσφυγική έκρηξη, η οποία κατευθύνθηκε εύλογα στην Ευρώπη. Γιατί αυτή αποτελεί πόλο έλξης. Άρα, η Ευρώπη, οι χώρες – κράτη της ΕΕ και του ΝΑΤΟ έχουμε ευθύνη, αλλά αυτή δεν επιμερίζεται το ίδιο σε όλους.
Η διάλυση του Ιράκ είναι αποτέλεσμα της αμερικανικής εισβολής το 2003 και ορισμένων χωρών της ανατολικής Ευρώπης. Η διάλυση της Συρίας οφείλεται κυρίως στα λάθη Ρωσίας –ΗΠΑ και ορισμένων χωρών της ΕΕ. Άρα, αυτό το οποίο γίνεται εμείς το δημιουργήσαμε εν μέρει. Όταν κάνεις ένα σχέδιο και χρησιμοποιείς στρατιωτικές δυνάμεις και βομβαρδισμούς πρέπει να έχεις αναλύσει και τις επιπτώσεις. Δεν γνωρίζω κανένα πόλεμο, καμία σύγκρουση, κανένα βομβαρδισμό που να μην έχει δημιουργήσει πρόσφυγες. Καταλήγω ότι η Ευρώπη δεν απειλείται αλλά αυτοϋπονομεύεται δημιουργώντας μέσω του προσφυγικού- στο οποίο συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό –το πλαίσιο υπονόμευσης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και την άνοδο των ξενοφοβικών-αντιευρωπαικών κομμάτων.
Πώς κρίνετε την εκλογή Τράμπ και πώς αυτή μπορεί να επηρεάσει τα ευρωπαϊκά και εθνικά τεκταινόμενα;
Να ξεκαθαρίσουμε ότι υπάρχει ένας όγκος αγανάκτησης, τον οποίο εγώ δεν μπορώ να χαρακτηρίσω απλά ως λαϊκισμό. Η έννοια του λαϊκισμού είναι μία πολύ απλοϊκή έννοια, η οποία δεν καλύπτει τον σεισμό των κοινωνικών και πολιτικών αλλαγών που ξεκίνησε από την Ευρώπη. Το πρόβλημα αυτό ξεκίνησε από την Ευρώπη. Οι πρόσφυγες αποτέλεσαν το όχημα πάνω στο οποίο γιγαντώθηκαν αντιευρωπαϊκά πολιτικά κινήματα σε ένα μεγάλο αριθμό χωρών του ΝΑΤΟ και της ΕΕ στις οποίες περιλαμβάνονται οι χώρες – πυλώνες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Στην εκλογή προέδρων στην Αμερική είχαμε δύο αντισυμβατικούς υποψηφίους. Ένας του δημοκρατικού κόμματος κ. Σάντερς και ο κ. Τράμπ ο οποίος επέβαλε την υποψηφιότητά του στο ρεπουμπλικανικό κόμμα. Ο κ. Σάντερς θα μπορούσε να είχε πάρει εκείνος το χρίσμα των δημοκρατικών. Αν είχαμε τον κ. Σάντερς και τον κ. Τράμπ στην διαδικασία εκλογής προέδρου που και οι δύο παρουσιάζονται ως αντισυστημικοί και εκτός δομών θα ήταν τελείως διαφορετικά τα πράγματα. Πιστεύω πως η εκλογή Τράμπ είναι μία απόλυτα λογική εξέλιξη πάνω στο κύμα της απόρριψης του κατεστημένου (πολιτικού, οικονομικού, διπλωματικού και δημοσιογραφικού).
O Trump στρέφεται εναντίον των επαγγελματιών πολιτικών, οι οποίοι όπως λέει δεν είναι ικανοί να κάνουν μία συμφωνία, των γραφειοκρατών του τομέα της εξωτερικής ασφάλειας. Το δόγμα Τράμπ συνοψίζεται σε 4 σημεία. Πρώτον, η Αμερική πρέπει να επιβάλλει τις απόψεις από θέση ισχύος. Δεύτερον, όπως ο ίδιος έχει πει «Εμείς χαιρόμαστε όταν οι πρώην εχθροί μας γίνονται σύμμαχοι και όταν οι μέχρι τώρα φίλοι γίνονται σύμμαχοι». Ένα άλλο σημείο αναφέρεται στο ότι αν κάποιοι θέλουν οι ΗΠΑ να παρεμβαίνουν στην Μέση και Άπω Ανατολή ή στα Βαλκάνια, αυτό έχει ένα κόστος. Η προσφορά δηλαδή της επέμβασης της Αμερικής και εχει ένα αντίτιμο. Άρα λέει ο κ. Ντόναλντ Τράμπ, μπορούμε να επιβάλλουμε την ειρήνη αλλά αυτό θα σας κοστίσει. Λειτουργεί, δηλαδή, πλέον η εξωτερική πολιτική με χρηματοοικονομικά κριτήρια. Αν είναι κάποιος έτοιμος να πληρώσει την δαπάνη εμείς θα κάνουμε την δουλειά.. Επίσης, μέσα στο βιβλίο λέει ότι η αμερικανική επέμβαση στο Ιράκ έχει στοιχήσει 2τρις δολάρια. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα ότι αν κάποιο Κράτος θέλει να τον απελευθερώσουν οι ΗΠΑ, θα γίνει αλλά με αντίτιμο. Για παράδειγμα, να εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους, το υπέδαφος (πετρέλαιο, φυσικό αέριο). Ο Πρόεδρος Τράμπ απαξιώνει τους επαγγελματίες εξωτερικής πολιτικής, ενώ θεωρεί πως ένας επιχειρηματίας ξέρει να βρίσκει πιο εύκολα τα σημεία ισορροπίας σε μία διαπραγμάτευση. Εγώ πιστεύω περισσότερο εφεξής στην σημασία της στενότερης συνεργασίας της Ελλάδος με τις ΗΠΑ σε σύγκριση για παραδειγμα με το ΝΑΤΟ. Η Ε.Ε. δυστυχώς έχει χάσει το κύρος και την ισχύ που είχε. Υπάρχει κανένας Ευρωπαίος πολίτης, πολιτικός, διανοούμενος που δεν το πιστεύει αυτό; Αλλά, έχει μεγαλύτερη σημασία και ενοχλεί όταν το λέει ο Πρόεδρος Τράμπ. Επίσης, θεωρεί ότι η ΕΕ είναι υπό την επήρεια της Γερμανίας. Υπάρχει κάποιος που δεν το πιστεύει αυτό; Μην μας ενοχλεί λοιπόν κάτι, το οποίο το λέει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, από την στιγμή που όλοι γνωρίζουμε ότι αυτή είναι η πραγματικότητα. Άρα, την στιγμή αυτή, η ΕΕ έχει ένα δίλημμα ή θα προχωρήσει οι προτάσεις του κ. Γιούνγκερ δείχνουν τις δυνατότητες που μπορούν να υπάρξουν – λίγοι σε όλα, πολλοί σε λίγα, κάποιοι εδώ, κάποιοι εκεί. Είναι σωστές ως επιλογές πολιτικής στις Βρυξέλλες -θα τις χαρακτήριζα Βρυξελλοκεντρικές- αλλά είναι μάλλον ανεπαρκείς και χωρίς όραμα σχετικά με τις προκλήσεις, που προέρχονται από την κοσμοαντίληψη που έχει ο κ. Τράμπ.
Θεωρείτε ότι υπάρχει κάποια άμεση απειλή για την έκρηξη μιας κρίσης στην περιοχή των Βαλκανίων;
Αν η Ευρώπη δεν αλλάξει θα μείνει οριστικά στο περιθώριο. Εκείνο το οποίο δεν θα αλλάξει όμως σίγουρα, κυριε Μουστάκα, είναι η γεωγραφική της θέση. Οι αλλαγές που γίνονται με την ένταξη κάποιων χωρών στο ΝΑΤΟ και την ένταξη ορισμένων χωρών στην ΕΕ δεν είναι καθοριστικές. Συνεπώς, εδώ έχουμε μία απομυθοποίηση και μία αποδυνάμωση του θεμελίου, στο οποίο στηρίχτηκε η βασική εξωτερική πολιτική όλων των ελληνικών κυβερνήσεων των τελευταίων 20 ετών, που ήταν ότι η ενταξιακή πορεία και η ένταξη των γειτόνων μας είτε στα Βαλκάνια. Κοιτάξτε τί γίνεται στην Ρουμανία, κράτος – μέλος και του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Οι διαδηλώσεις για την διαφθορά είναι οι μεγαλύτερες από την εποχή της πτώσης του Τσαουσέσκου. Η λέξη διαφθορά δεν είναι ίδιον των Βαλκανίων. Βρίσκει την πλήρη εφαρμογή της και σε χώρες της Κεντρικής Ευρώπης. Η Ελλάδα έχει τα τελευταία χρόνια ένα μεγάλο πρόβλημα Πολιτικής Εθνικής Ασφάλειας, καθώς τα εργαλεία που χρησιμοποιεί σήμερα δεν μπορούν να λειτουργούν αποτελεσματικά. Οι νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε μας υπαγορεύουν ένα πράγμα: Η Ελλάδα πρέπει να σταθεί στα πόδια της μόνη της και πρέπει να αποφασίσουμε με ποιές χώρες θα αυξήσουμε το επίπεδο των κοινών συμφερόντων μας διμερώς με ορισμένες χώρες.
*Ο Νικόλαος Μουστάκας είναι Τρικαλινής καταγωγής, σπουδάζει στο Τμήμα Δημόσιας Διοίκησης στην Πάντειο και διατηρεί την ηλεκτρονική εφημερίδα ”Κήρυκος λίθος ” ( http://kl-news.com/), όπου δημοσιεύονται και οι συνεντεύξεις του.
