Ο Γιάννης Μανιάτης είναι ο άνθρωπος, για την ακρίβεια ο πρώτος άνθρωπος που χάραξε την στρατηγική της ενεργειακής πολιτικής της Ελλαδας στο θέμα των υδρογονανθράκων και ο πλέον κατάλληλος να σχολιάσει τις τρέχουσες πολιτικές εξελίξεις.
Με συνέντευξή του τονίζει πως η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει λύσει μεγάλο μέρους του προβλήματος της ενέργειας με το αέριο που υπάρχει νότια της Κρήτης και πως η Ελλάδα θα μπορούσε να είναι ρυθμιστής στην Ευρώπη γιατί έχουν την ανάγκη του φυσικού αερίου που υπάρχει.
Ο ίδιος δηλώνει απογοήτευση για την εγκατάλειψη αυτών των σχεδίων «μακάρι με την τωρινή ενεργειακή κρίση να ενεργοποιηθεί και πάλι το ένστικτο του εθνικού πολιτικού συστήματος και να προχωρήσουμε».
Ενώ ίδια είναι και η εικόνα για την Ε.Ε.: «δυστυχώς σήμερα αυτή είναι η αρνητική συγκυρία, η πολιτική ηγεσία της Κομισιόν της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι μια (κατά την γνώμη μου) ανεπαρκής για να ανταποκριθεί στα μεγάλα ιστορικά στοιχήματα που έχουμε μπροστά μας».
Συνέντευξη στον Χρήστο Κοντό
Κ. Μανιάτη, η Ελλάδα όσο και η υπόλοιπη Ευρώπη εξαρτόμαστε στο 40 – 45% από το φυσικό αέριο της Ρωσίας μόνο που αυτό που έρχεται στην Ελλάδα ο αγωγός δεν περνά από την Ουκρανία. Αυτό σημαίνει ότι είμαστε πιο χαλαροί από τους υπόλοιπους;
Η αλήθεια είναι πως η Ελλάδα εξαρτάται κατά 45% περίπου από το ρωσικό φυσικό αέριο, τόσο περίπου κοντά στο 40% εξαρτάται και η υπόλοιπη Ευρώπη. Κάποιες χώρες εξαρτώνται λιγότερο (δηλαδή η Γερμανία), αλλά κάποιες χώρες όπως Φιλανδία, Λιθουανία εξαρτώνται κατά 100%. Υπάρχει μια πανσπερμία εξαρτήσεων στην Ευρώπη που έχουμε το ρωσικό φυσικό αέριο. Το δικό μας αέριο δεν περνάει από Ουκρανία, ο παλιός αγωγός που μας προμήθευε φυσικό αέριο από την Ουκρανία – Βουλγαρία δεν υπάρχει πλέον διότι έχει αντικατασταθεί από τον τουρκικό αγωγό (Turk Stream). Δηλαδή φεύγει από Ρωσία διασχίζει την Μαύρη Θάλασσα, περνάει από την Τουρκία (Ανατολική Θράκη) και ανεβαίνει βόρεια προς Βουλγαρία και λοιπά. Σε περίπτωση διακοπής της τροφοδοσίας μέσω Ουκρανίας δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας. Βέβαια, υποσημείωση, σε περίπτωση άλλων συμβάντων είμαστε εξαρτημένοι από την ροή αερίου μέσω Τουρκίας, σε αυτή την περίπτωση έχουμε άλλου είδους εξάρτηση.
-Όπως επίσης αν αποφασίσει ξαφνικά η Ρωσία να κλείσει τις στρόφιγγες, είναι ένα ζήτημα και αυτό.
Αν προβεί στο κλείσιμο των στροφίγγων τότε θα πρόκειται για ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Εγώ μιλάω για καταστάσεις που μπορούν υποστούν κάποιο στοιχειώδη έλεγχο. Με το κλείσιμο των στροφίγγων από τη Ρωσία, θα παγώσει η Ευρώπη, θα σταματήσουν όλες οι βιομηχανίες, όμως θα χάσει ένα μεγάλο μέρος από τα περίπου 250 δισεκατομμύρια ευρώ που εισπράττει κάθε χρόνο από ενεργειακές εξαγωγές που κάνει που κάνει στην Ευρώπη. Είναι αμφότεροι χαμένοι.
-Σε περίπτωση που έχουμε εμπλοκή με την Τουρκία και αποφασίσει να κλείσει τον αγωγό της προς την δική μας πλευρά;
Αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα που πρέπει κάποια στιγμή να το εντάξουμε στον εθνικό μας προβληματισμό και να αναζητήσουμε αυτοδύναμη ανεξαρτησία από τρίτες χώρες.
– Είχατε προτείνει το EastMed. Η Ευρώπη θα μπορούσε να μειώσει κατά 40% τις επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης;
Πράγματι, μέσα από μία μελέτη που έγινε από το Ινστιτούτο Μπρίγκελ στις Βρυξέλλες, διαπιστώθηκε το έλλειμμα φυσικού αερίου της Ευρώπης το 2021 και εξαιτίας αυτού έχουμε και αυτή την κρίση τώρα. Το έλλειμμα ήταν περίπου 40 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα. Ο αγωγός EastMed στην πλήρη του ανάπτυξη μπορεί να μεταφέρει 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα, επομένως αν είχαμε τον EastMed θα μειώναμε την ενεργειακή κρίση όλης της Ευρώπης κατά 40 – 50%. Αυτά είναι σκληρός πυρήνας τεχνικής – ενεργειακής διπλωματίας και είναι σοβαρά ζητήματα όπου πρέπει να τα δούμε ως εθνικές προτεραιότητες. Να σημειώσω ότι ακριβώς εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης μπορούμε να αναδείξουμε την σπουδαιότητα της Ελλάδας και για τα υπόλοιπα κράτη μέλη. Είμαστε το μοναδικό κράτος της Ε.Ε. που δεν έχει αξιοποιήσει τα κοιτάσματα φυσικού αερίου που έχει ( νότια της Κρήτης υπάρχουν πλούσια κοιτάσματα). Κατά συνέπεια είμαστε η μόνη χώρα που μπορεί να πει ευθέως στις 26 ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ότι έχουν ανάγκη την Αθήνα, γιατί είναι μια νέα πηγή τροφοδοσίας. Αυτό όμως θέλει συστηματικότητα, επαγγελματισμό, επιμονή και μια διπλωματική εκστρατεία.
– Σε πολιτικό επίπεδο, βλέπετε να υπάρχει πρόθεση από την πολιτική ηγεσία;
Για να είμαι ειλικρινής, μέχρι σήμερα δεν έχω δει μια τέτοια κίνηση. Θέλω να πιστεύω ότι τέτοιες σκέψεις όπως αυτές που συζητάμε δημόσια για να ενεργοποιήσουμε όλους τους ανθρώπους που μπορούν να βοηθήσουν σε αυτή την κατεύθυνση. Βέβαια δεν ξέρω τι μπορεί να σκέφτεται η κυβέρνηση γιατί δεν συμμετέχω σε τέτοιου είδους αποφάσεις. Όμως έχετε απόλυτο δίκιο, ότι ζητήματα εθνικής σημασίας (όπως η αξιοποίηση υδρογοναθράκων), έρχονται πριν από εμάς και πηγαίνουν πολύ μετά από εμάς. Όπως είχα πει και στο παρελθόν όταν παρέδωσα το υπουργείο, ότι οι ελληνικοί υδρογονάθρακες είναι μια ιστορία που αν είμαστε σοβαρή χώρα, θα περάσει από τουλάχιστον 10 πρωθυπουργούς και τουλάχιστον 20 υπουργούς ενέργειας. Δυστυχώς έπεσα έξω καθώς τα πράγματα σταμάτησαν στο 2015, και μακάρι με την τωρινή ενεργειακή κρίση να ενεργοποιηθεί και πάλι το ένστικτο του εθνικού πολιτικού συστήματος και να προχωρήσουμε.
– Ακριβό αέριο ίσον ακριβό πετρέλαιο; Μήπως είναι ευκαιρία για τις χώρες του ΟΠΕΚ να δράξουν την ευκαιρία να γίνουν πιο ανταγωνιστικές;
Μέχρι πρόσφατα η τιμή του αερίου εξαρτώνταν από την τιμή του πετρελαίου. (τα συμβόλαια που γίνονταν ανάμεσα στις προμηθεύτριες χώρες και τις καταναλώτριες ήταν oil index – εξαρτημένα από το πετρέλαιο). Με την απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου περάσαμε σε μια άλλη φάση. Οι τιμές του φυσικού αερίου προσδιορίζονται πλέον από τα χρηματιστήρια, ( είναι ένα χρηματιστηριακό προϊόν το οποίο παίζεις την τιμή του κάθε μέρα με χρηματιστήρια της ενέργειας και κυρίως παίζει η τιμή του στο TTF το ολλανδικό χρηματιστήριο). Προφανώς επηρεάζει το ένα προϊόν το άλλο, αλλά οφείλω να πω πως η αγορά του πετρελαίου είναι πιο απελευθερωμένη αγορά ( επειδή έχει διπλάσια ηλικία χρήσης από το αέριο) με περισσότερους τροφοδότες, καλύτερη μεταφορά με δεξαμενόπλοια που είναι ελληνικής ιδιοκτησίας. Ενώ οι αγωγοί μεταφέρουν το αέριο με σταθερές διαδρομές και τώρα τελευταία μεταφέρεται με δεξαμενόπλοια LNG. Επομένως έχουν σχέση οι τιμές αλλά δεν είναι απόλυτα συσχετισμένες ( γι’ αυτό παρατηρούμε το πετρέλαιο να έχει αύξηση 25 – 30% και το φυσικό αέριο να είναι 19 φορές ακριβότερο από την μέση τιμή του προηγούμενου έτους. Πάντως να σημειώσω πως η κρίση που βιώνουμε δεν είναι παγκόσμιας εμβέλειας της Ευρώπης και μόνο της Ευρώπης, διότι είναι η μόνη η οποία πιάστηκε απροετοίμαστη. Ενώ αυτή την μεγάλη αύξηση οι υπόλοιπες χώρες την αντιμετώπισαν άρτια, στην Ευρώπη η πολιτικοί ηγέτες πιάστηκαν «μωρές παρθένες».
– Σε ένα άρθρο σας στο Βήμα, είχατε γράψει για τις διαβουλεύσεις το 2014 για την Ουκρανία και την λανθασμένη όπως αποδεικνύεται θέση που είχε κρατήσει τότε η πολιτική ηγεσία στην Ευρώπη; Μήπως έχουμε ζήτημα με την πολιτική ηγεσία στην Ευρώπη; Τελικά αυτό που προβάλουν ως Ευρωπαϊκή Ένωση μήπως δεν έχει τις βάσεις να πρωταγωνιστεί με λύσεις σε όλα τα επίπεδα;
Πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και έντιμοι με τον εαυτό μας. Είμαστε βαθύτατα φιλοευρωπαίοι και το μέλλον της πατρίδας μας είναι στην Ευρώπη, και είμαστε υπερήφανοι για ηγεσίες τύπου Μιτεράν και πρόσφατα για την ηγεσία του Γιούνκερ ( όπου ο άνθρωπος ήταν ένας χριστιανοδημοκράτης, ο οποίος λάτρευε την Ελλάδα, υπερασπίστηκε την ισορροπία μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και είπε ένα μεγάλο όχι σε αυτούς που ήθελαν να βγάλουν την Ελλάδα από το ευρώ). Αυτό όμως ήταν τότε, δυστυχώς σήμερα αυτή είναι η αρνητική συγκυρία, η πολιτική ηγεσία της Κομισιόν της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι μια (κατά την γνώμη μου) ανεπαρκής για να ανταποκριθεί στα μεγάλα ιστορικά στοιχήματα που έχουμε μπροστά μας. Δεν κάνω κριτική στο ευρωπαϊκό όραμα, κάνω απόλυτη κριτική σε αυτούς που κατά σύμπτωση, κατά συγκυρία, σήμερα ηγούνται συγκεκριμένων τομέων της Ε.Ε. Αισθάνομαι άσχημα που εδώ και έξι μήνες έχει ξεσπάσει ενεργειακή κρίση και δεν έχω δει την Επιτροπή Ενέργειας της Ε.Ε. να βγει στα κανάλια και να μιλήσει στους πολίτες για το έργο που έχει πραγματοποιήσει η ίδια και η Κομισιόν. Δεν ξέρουμε το όνομα της επίτροπου γιατί δεν έχει εμφανιστεί, στα εύκολα εμφανιζόμαστε και στα δύσκολα κρυβόμαστε. Είμαι σκληρός αυτό το διάστημα γιατί θεωρώ άδικο για το ευρωπαϊκό όραμα και τους πολίτες να πληρώνουνε λόγω αβελτηρίας, απρονοησίας της Ευρωπαϊκής Ηγεσίας από της τσέπη τους 1 τρισεκατομμύριο ευρώ στους προμηθευτές, γιατί είναι λεφτά δικά τους.
– Θα ήθελα και ένα σχόλιο για εξελίξεις του ΠΑΣΟΚ, αν το επιθυμείτε βέβαια γιατί έχετε αποστασιοποιηθεί από το όλο κλίμα.
Έχω πάρει μια απόφαση και έχω δηλώσει πως επιθυμώ αυτό το διάσημα να είμαι ακαδημαϊκός και ως απλός πολίτης να λέω την γνώμη μου δημόσια, να αρθρογραφώ, να δίνω συνεντεύξεις και λοιπά. Αλλά να μην εμπλέκομαι στην καθημερινή πολιτική του τόπου. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι χαίρομαι καθώς βλέπω μια επαναφορά μεγάλου μέρους της κοινωνίας στις αρχές τη σοσιαλδημοκρατίας, γιατί πιστεύω βαθιά ότι η σοσιαλδημοκρατία είναι και πρέπει να είναι η λύση στα μεγάλα προβλήματα των ανισοτήτων που ταλανίζουν τις Ευρωπαϊκές κοινωνίες. Νομίζω ότι είναι καλό και για το πολιτικό σύστημα της χώρας και για την πατρίδα μας συνολικότερα, εκεί που είχαμε το πολιτικό σύστημα του 1,5 κόμματος τώρα έχουμε ένα πολιτικό σύστημα με 3 κόμματα. Αυτό σημαίνει περισσότερη ισορροπία και καλύτερο μέλλον για την πατρίδα και τους Έλληνες πολίτες. Εύχομαι τα πράγματα να πάνε καλά, ελπίζω ότι σε όλα τα μεγάλα στοιχήματα που έχουμε μπροστά μας από την σωστή και επίπεδη αξιοποίηση του ταμείου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Μέχρι την επίλυση του προβλήματος ενέργειας και του πληθωρισμού που μας βασανίζει αλλά και το μεγάλο όραμα που έχουμε σαν Ευρώπη που θα μας οδηγήσει στην πράσινη μετεξέλιξη και στον ψηφιακό μετασχηματισμό, εκεί οι δυνάμεις του σοσιαλδημοκρατισμού θα βοηθήσουν να κρατηθούν όρθιες οι κοινωνίες.
